Cilt 7 / BERTOLT BRECHT
Galilei'nin Yaşamı (1938/39)/ Galileo (Amerika Metni)/ Galilei'nin Yaşamı (1955/56) / Dansen / Demirin Fiyatı Nedir (Ç.: Ahmet Cemal)
Bertolt Brecht'in (1898-1956) ölümünden önce provalarını yaptığı Galilei'nin Yaşamı adlı oyunun üç versiyonu ve iki kısa oyunu. Brecht, ünlü bilim adamı Galilei'nin yaşamını yazmayı 1930'lı yılların başlarında düşünür. Yazar, Galilei'nin Roma'daki Engizisyon Mahkemesince mahkûm edilişinin 300. yıldönümü olan 1933 yılında, o yıl Hitler tarafından düzenlenmiş "Reichstag Yangını" için açılan davada kundakçı olarak yargılanan Dimitroff'un savunması ile Galilei arasında paralellik kurar. Oyunun ilk sahne taslakları 1938'de oluşmaya başlar. Oyunun yazılmaya başlandığı bu tarihte artık Faşist yönetim Almanya'da iktidarını iyice kökleştirmeye başlamıştır. Oyunun özellikle seslendiği teknolojik gelişmelerle uğraşan aydınlar, Hitler'in silahlanma programıyla hemen hemen tamamen bütünleşmişlerdir. Brecht yazdığı bu oyunda, Galilei'nin mahkemede verdiği savaştan yenik düştüğünü, ama savaşı kaybetmediğini belirtir. Galile hedefini bilir; gerçekler için ve akıl uğruna verdiği bu kavga ile bilimin toplumsal gelişmede taşıdığı önemi öne çıkarır. Galilei'nin Yaşamı'nın bu versiyonu, yayımlamak ve oynanmak için uzun, karmaşık bir serüven yaşar. 1938/39 metni, yayınevine ancak 1992'de yaptığı basımda (ve bizim çevirimize esas alınan bu metin) ilk kez eksiksiz ve Brecht'in daktilo metinlerinin teksirleri kaynak alınarak yayınlanır.
Galileo, "1947 Amerika Metni", Brecht'in 1941'de, Almanya'daki faşizmden kaçarak Amerika'ya göç etmesinden sonra, İngiliz oyuncu Charles Laughton'la birlikte hazırladıkları metindir. Laughton, Almanca bilmediği için, Brecht oyunun her sahnesini kısmen İngilizce, kısmen Almanca olarak Laughton'a oynar. Sonuçta Laughton, İngilizce'ye uygun metin varyasyonunu bulur ve kendi el yazısı ile oyunu İngilizce yazar. İki sanatçı, çeşitli eşanlamlı sözcükler için sözlüklerden yararlanırlar, özel anlatım biçimleri bulmak için de Esop'un, Molièr'in, Shakespeare'nin yapıtlarına ve Kutsal Kitap'a başvururlar. Suhrkamp Yayınevinin 1992 basımı külliyatı içindeki bu "Amerika Metni" İngilizce'dir ve metnin Almanca çevirisi yoktur. Bu İngilizce metni de, diğer iki Almanca metinle birlikte Ahmet Cemal çevirmiştir. "1955-56 Metni": 1945 yılı Ağustos'unda Japonya'ya atılan Atom Bombası'ndan sonra Brecht, oyunu yeni ve politik bakımdan güncel bir noktaya oturtmayı düşünür. Yazdığı bir yazıda Brecht, "Büyük bombanın cehennem etkisi, Galilei zamanının iktidar sahipleriyle çatışkısına yeni ve daha keskin bir ışık tuttu," diye yazar. "38-39 Metni"nin son sahnesinde, Galilei'nin öğretisinden dönmesini haklı gösteren, Galilei'yi savunan önemli gerekçeler vardır. Brecht yeni yazımda bütün bu gerekçeleri atar; ve "55-56 Metni"ne Galilei-'nin ağzından kendini suçlayan, kendisiyle yıkıcı biçimde hesaplaşan bölümler ekler. Oyun bu haliyle, bilim ile politikanın birbirinden kesin çizgilerle ayrı tutulmasını savunurken, olası birlikteliklerin insanlık için öldürücü sonuçlar doğuracağını etkili bir biçimde vurgular. Brecht, bu metnin 1956 yılında yeniden oynanması için yapılan provaları sırasında, 1956'da ölür. Kitabın sonunda, oyunlara ait geniş açıklamalar ve Brecht'in oyunlar üzerine yazıları vardır. Bunların arasında, Galilei'nin Engizisyon Mahkemesi'ndeki, "Dünyanın dönmediğine" ait, o tarihsel inkâr tutanakları da bulunmaktadır.
Dansen ve Demir'in Fiyatı Nedir adlı iki oyun, birbirlerini tamamlayan iki kısa oyundur. Her iki oyunda, Hitler Almanya'sının 1930'lu yıllar sonlarında başlayan saldırgan tavırlarının dünyanın başına getireceği olası felaketler, ticaretle uğraşan birkaç insan arasında geçen ilişkiler yoluyla anlatılmakta. Oyuncuların her biri, 2. Dünya Savaşından önce Almanya'nın silahlanma politika ve eylemlerine kayıtsız kalan, aralarında birlik kuramayan, "Bana dokunmayan yılan bin yaşasın" diyen ülkelerden birini temsil etmekte. Bu kişiler, oyunun sonunda küstah "müşteri" tarafından saldırıya uğrar, sattıkları ellerinden alınır; yerlerinden, mallarından canlarından olurlar. Alman faşizminin yayılma politikasının, günlük yaşamdan alınmış bir öykü yolu ile etkili biçimde anlatan bu iki oyun, Brecht'in yaşadığı günleri algılayan, değerlendiren ve sanatsal bir sorumlulukla insanlara aktaran usta olduğunu bir kez daha gösteriyor.
Galilei'nin Yaşamı (1955): 41 e. , 10 k. erkekler, kadınlar, çocuklar/ Dansen: 2 e.
Demirin Fiyatı Nedir: 4 e. 2 k.
